مهارت های حرکتی درشت چیست؟ تقویت آن در کودکان

مهارت‌های حرکتی درشت (Gross Motor Skills) شامل حرکات بزرگ بدن مانند دویدن و پریدن است. در این مقاله به تعریف، اهمیت و راه‌های تقویت آن در کودکان می‌پردازیم.

مهارت‌های حرکتی درشت چیست؟ + راه‌های تقویت آن در کودکان

مقدمه

همانطور که کودکان رشد می‌کنند، مهارت‌های حرکتی درشت (Gross Motor Skills) به عنوان پایه‌ای برای کشف دنیای اطرافشان توسعه می‌یابند. این مهارت‌ها که از همان ماه‌های اول زندگی آغاز می‌شوند، شامل حرکات بزرگی می‌شوند که با استفاده از عضلات اصلی بدن مانند بازوها، پاها و تنه انجام می‌گیرند.

تعریف مهارت‌های حرکتی درشت

مهارت‌های حرکتی درشت به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که کل بدن را درگیر می‌کنند، از جمله:

• نشستن و ایستادن

• راه رفتن و دویدن

• پریدن و لگد زدن

• دوچرخه‌سواری و شنا

نکته: این مهارت‌ها نه‌تنها برای حرکت، بلکه برای تقویت تعادل، هماهنگی و ارتباطات عصبی در مغز کودک ضروری هستند.

تفاوت مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف

مهارت‌های حرکتی درشت:

• استفاده از عضلات بزرگ (مانند دویدن یا پریدن).

• نیاز به فضای بیشتر برای فعالیت.

مهارت‌های حرکتی ظریف:

• استفاده از عضلات کوچک (مانند دست و انگشتان).

• مثال‌ها:

  • گرفتن مداد

  • بستن دکمه‌ها

  • نخ کردن مهره

مثال کاربردی:
کودک برای برداشتن قاشق از مهارت حرکتی درشت (حرکت بازو) و برای گرفتن آن از مهارت ظریف (انگشتان) استفاده می‌کند.

چرا تقویت این مهارت‌ها مهم است؟

• بهبود هماهنگی چشم و دست.

• افزایش اعتماد به نفس در فعالیت‌های فیزیکی.

• پایه‌ریزی برای یادگیری مهارت‌های پیچیده‌تر مانند ورزش.

۵ راه ساده برای تقویت مهارت‌های حرکتی درشت

1. بازی‌های فعال: لیلی، توپ‌پرانی یا طناب‌زنی.

2. تمرینات تعادلی: راه رفتن روی خط مستقیم یا ایستادن روی یک پا.

3. شنا یا آب‌بازی: تقویت همزمان تمام عضلات بدن.

4. دوچرخه‌سواری: بهبود هماهنگی و قدرت پاها.

5. رقصیدن: ترکیبی از حرکات ریتمیک و تعادلی.

سوالات متداول

آیا تأخیر در رشد مهارت‌های حرکتی درشت نگران‌کننده است؟

برخی کودکان با سرعت متفاوتی رشد می‌کنند، اما اگر تاخیر قابل توجهی مشاهده کردید، با متخصص اطفال مشورت کنید.

از چه سنی باید این مهارت‌ها را تمرین داد؟

از ۶ ماهگی (نشستن) تا ۵ سالگی (فعالیت‌های پیچیده مانند اسکیت).

نتیجه‌گیری

مهارت‌های حرکتی درشت سنگ بنای رشد فیزیکی کودک هستند. با تمرینات ساده و بازی‌های هدفمند می‌توانید به تقویت آنها کمک کنید.

آیا کودک شما در یادگیری این مهارت‌ها چالش دارد؟ سوالات خود را از متخصص اطفال رشد و تکامل  بپرسید

مهارت‌های حرکتی درشت در سنین مختلف: راهنمای کامل رشد کودک

مقدمه

رشد مهارت‌های حرکتی درشت در کودکان یک فرآیند تدریجی و شگفت‌انگیز است. در این مقاله به بررسی مراحل توسعه این مهارت‌ها از بدو تولد تا ۳ سالگی می‌پردازیم و نکات کلیدی برای حمایت از رشد کودک را ارائه می‌دهیم.

مهارت‌های حرکتی درشت ۰-۳ ماهگی

در این مرحله اولیه، نوزادان در حال توسعه کنترل اولیه حرکتی هستند:

• رفلکس مورو به تدریج محو می‌شود

• حرکات از حالت رفلکسی به ارادی تغییر می‌کند

• توانایی بلند کردن سر و سینه در حالت دمر (tummy time)

• شروع هماهنگی چشم و دست برای ضربه زدن به اسباب‌بازی‌ها

نکته کلیدی: حداقل ۳۰ دقیقه زمان دمر در روز برای تقویت عضلات گردن و شانه ضروری است.

مهارت‌های حرکتی درشت ۳-۶ ماهگی

پیشرفت‌های قابل توجه در این دوره:

• شروع غلت زدن از پشت به پهلو و بالعکس

• توانایی کامل غلتیدن از شکم به پشت و برعکس

• کنترل بهتر سر هنگام کشیده شدن به حالت نشسته

• افزایش قدرت مرکزی بدن

مهارت‌های حرکتی درشت ۶-۹ ماهگی

دوره تحول بزرگ برای تحرک:

• پیشرفت از نشستن با کمک به نشستن مستقل

• شروع خزیدن (از حالت سینه‌خیز به چهار دست و پا)

• تقویت عضلات پشت و شکم

• توانایی تکان دادن بدن به جلو و عقب در حالت چهار دست و پا

مهارت‌های حرکتی درشت یک سالگی

دوران اکتشاف فعال:

• ایستادن با کمک وسایل یا افراد

• برداشتن اولین قدم‌های مستقل

• بهبود تعادل در حالت ایستاده

• افزایش قدرت پاها از طریق تمرین مکرر ایستادن

مهارت‌های حرکتی درشت دو سالگی

رشد سریع مهارت‌های حرکتی:

• راه رفتن کاملاً مستقل

• شروع دویدن (اگرچه هنوز با زمین خوردن‌های مکرر)

• توانایی پریدن با هر دو پا

• بالا و پایین رفتن از پله‌ها با کمک

مهارت‌های حرکتی درشت سه سالگی

تکامل مهارت‌های پیچیده:

• ایستادن روی یک پا برای چند ثانیه

• پدال زدن سه‌چرخه

• بالا رفتن از وسایل بازی پارک

• بهبود چشمگیر هماهنگی دست و پا

جدول خلاصه رشد مهارت‌های حرکتی درشت

نکات مهم برای والدین

1. هر کودک با سرعت منحصر به فردی رشد می‌کند

2. محیط امن و محرک برای تمرین مهارت‌ها فراهم کنید

3. در صورت نگرانی از تاخیر قابل توجه، با متخصص اطفال مشورت کنید

4. بازی‌های حرکتی را به فعالیت روزانه تبدیل کنید

سوالات متداول

آیا تفاوت‌های جنسیتی در رشد مهارت‌های حرکتی وجود دارد؟
به طور کلی تفاوت معناداری وجود ندارد، هرچند ممکن است سرعت رشد در کودکان مختلف متفاوت باشد.

چگونه می‌توانم به رشد مهارت‌های حرکتی کودکم کمک کنم؟

• زمان کافی برای بازی آزاد فراهم کنید

• وسایل ایمن برای کشف محیط در اختیارش بگذارید

• او را به فعالیت‌های جدید تشویق کنید

چه زمانی باید نگران تاخیر در رشد حرکتی باشم؟
اگر کودک تا ۱۸ ماهگی راه نرود یا پس از ۲ سالگی نتواند با ثبات بایستد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

نتیجه‌گیری

درک مراحل رشد مهارت‌های حرکتی درشت به شما کمک می‌کند تا بهتر از پیشرفت کودک خود حمایت کنید. به یاد داشته باشید که هر کودک منحصر به فرد است و ممکن است برخی مراحل را سریع‌تر یا کندتر از میانگین طی کند برای دریافت برنامه بازی‌های حرکتی مناسب سن کودک خود، می‌توانید بامتخصص اطفال رشد و تکامل مشورت کنید.

مهارت‌های حرکتی درشت در ۴ و ۵ سالگی + نکات کلیدی برای والدین

مهارت‌های حرکتی درشت در چهار سالگی

در این سن شاهد پیشرفت‌های چشمگیر در هماهنگی و تعادل هستیم:

• پریدن روی یک پا به مدت چند ثانیه

• بهبود قابل توجه در مهارت‌های توپی (گرفتن و پرتاب دقیق‌تر)

• توانایی دوچرخه‌سواری با چرخ‌های کمکی

• بالا و پایین رفتن از پله‌ها به صورت متناوب (یک پا در هر قدم)

• تعادل بهتر در فعالیت‌هایی مانند راه رفتن روی خط مستقیم

نکته بازی: بازی‌هایی مانند "لیلی" یا پرتاب توپ به سبد می‌تواند به تقویت این مهارت‌ها کمک کند.

مهارت‌های حرکتی درشت در پنج سالگی

این سن نشان‌دهنده تکامل قابل توجه مهارت‌های حرکتی:

• پرش از روی طناب (حداقل چند پشت‌سرهم)

• آمادگی برای یادگیری اسکیت و شنای مستقل

• دویدن با تغییر جهت‌های ناگهانی و کنترل بهتر

• توانایی تاب خوردن و بالا رفتن مستقل از وسایل بازی

• هماهنگی کامل برای پرتاب و گرفتن توپ در حرکات پیچیده‌تر

جدول مقایسه مهارت‌های ۴ و ۵ سالگی:

چه زمانی باید نگران تاخیر حرکتی بود؟

در حالی که هر کودک با سرعت خود رشد می‌کند، این نشانه‌ها ممکن است نیاز به توجه ویژه داشته باشند: