1404/07/15 21:34:04
پسرفت تکاملی و تاریخچه رفتاری-آموزشی کودکان
پسرفت تکاملی (Regression):
پسرفت به معنای از دست دادن نقاط عطف تکاملی قبلی است. این پدیده به‌ویژه در زبان و مهارت‌های اجتماعی کودکان در طیف اوتیسم نسبتاً شایع است، اما نیازمند بررسی دقیق‌تر در ارزیابی علت‌یابی میباشد.
اگر پسرفت شامل حوزه‌های حرکتی یا شناختی باشد، انجام ارزیابی عصبی کامل شامل تصویربرداری و آزمایش‌های آزمایشگاهی ضروری است تا اختلالات تخریبی یا مشکلات متابولیک مادرزادی رد شوند.
تاریخچه رفتاری و آموزشی:
تاریخچه رفتاری و آموزشی کودک بخش مهمی از تاریخچه تکاملی است و اطلاعات کیفی درباره عملکرد کودک در محیط خود ارائه می‌دهد و ممکن است نقایص همراه را آشکار کند.
اختلالات رفتاری ممکن شامل:
رفتارهای اجتماعی غیرطبیعی
عدم همکاری (Noncompliance)
پرخاشگری
مشکلات توجه و فعالیت بیش‌فعالی
رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای (Stereotypic)
رفتارهای خودآسیب‌رسان
نشانه‌های قابل توجه در تاریخچه اجتماعی و بازی:
مهارت‌های بازی غیرمعمول یا نابالغ (مثلاً بازی موازی در سنی که انتظار بازی نمادین یا متقابل می‌رود)
عدم تمایل به تعامل با دیگر کودکان
دست‌وپاچلفتی بودن یا اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
این نشانه‌ها ممکن است به ارزیابی اختلال طیف اوتیسم (ASD) راهنمایی کنند، به ویژه زمانی که تاخیر اجتماعی همراه با رفتارهای کلیشه‌ای و تاخیر زبانی مشاهده شود.
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD):
معمولاً همراه با اختلالات تکاملی مشاهده می‌شود و می‌توان آن را از طریق پرسش درباره توجه، حواس‌پرتی، تکانشگری و بیش‌فعالی بررسی کرد.
رفتارهای مشکل‌ساز:
عدم همکاری و پرخاشگری: لازم است بررسی شود که آیا ناشی از ناامیدی کودک به دلیل نیازهای زبانی یا شناختی بیش از توانایی اوست یا اینکه مشکل رفتاری اصلی وجود دارد که نیازمند اصلاح رفتار است.
رفتارهای تکراری: شامل حرکات تکراری مانند بال‌زدن دست، چرخیدن، پریدن یا قدم زدن، که در کودکان با نقص‌های شناختی و ASD شایع‌تر است.
رفتارهای خودآسیب‌رسان: در کودکان با نقص‌های شناختی و مشکلات حسی با فراوانی بیشتری دیده می‌شوند.
چک‌لیست بررسی پسرفت تکاملی
توضیح: این چک‌لیست به شما کمک می‌کند نشانه‌های احتمالی پسرفت تکاملی یا از دست رفتن مهارت‌های قبلی کودک را شناسایی کنید. اگر به چند مورد پاسخ «بله» دادید، توصیه می‌شود با متخصص کودکان یا روان‌پزشک کودک مشورت کنید.
| شماره | پرسش | بله | خیر |
|---|---|---|---|
| 1 | آیا کودک مهارت‌هایی که قبلاً داشته (مثل گفتن کلمات ساده یا استفاده از جملات) را از دست داده است؟ | ☐ | ☐ |
| 2 | آیا کودک تعامل اجتماعی که قبلاً داشت (مثل لبخند زدن، اشاره کردن یا دست تکان دادن) کاهش یافته است؟ | ☐ | ☐ |
| 3 | آیا کودک حرکات تکراری جدید یا شدیدتری (مثل دست بال زدن، چرخیدن یا پرش) نشان می‌دهد؟ | ☐ | ☐ |
| 4 | آیا علاقه کودک به بازی با دیگر کودکان کاهش یافته یا از تعامل با آن‌ها اجتناب می‌کند؟ | ☐ | ☐ |
| 5 | آیا مهارت‌های حرکتی قبلی کودک (مثل چهار دست و پا رفتن، ایستادن، راه رفتن) کاهش یافته یا متوقف شده است؟ | ☐ | ☐ |
| 6 | آیا کودک رفتارهای خودآسیب‌رسان (مثل ضربه زدن به خود) نشان می‌دهد که قبلاً نداشته است؟ | ☐ | ☐ |
| 7 | آیا کودک توانایی‌های شناختی قبلی (مثل حل مسائل ساده، بازی‌های فکری) را از دست داده است؟ | ☐ | ☐ |
| 8 | آیا مشکلات زبانی کودک (مثل گفتار یا درک زبان) تشدید شده است؟ | ☐ | ☐ |
| 9 | آیا رفتارهای پرخاشگرانه یا مقاومت کودک نسبت به دستورها بیشتر شده است؟ | ☐ | ☐ |
| 10 | آیا کودک نشانه‌های کم‌توجهی یا بیش‌فعالی بیشتری نسبت به قبل نشان می‌دهد؟ | ☐ | ☐ |
تاریخچه آموزشی و برنامه‌های آموزشی فردی (IEP Individualized Educational Program)
تاریخچه آموزشی کودک می‌تواند اطلاعات مهمی درباره وضعیت تحصیلی و نیازهای ویژه او ارائه دهد. در این زمینه، ممکن است وجود داشته باشد:
برنامه آموزشی فردی (IEP):
این برنامه شامل تعیین شرایط تحصیلی که کودک را واجد دریافت خدمات ویژه می‌کند، نوع خدمات ارائه شده، آموزش‌های ویژه، یا کلاس‌های خاص است.سابقه ارزیابی‌ها:
IEP ممکن است سند ارزیابی‌های قبلی کودک را نیز ارائه دهد تا برای بررسی و برنامه‌ریزی مجدد مورد استفاده قرار گیرد.
اقدامات در صورت عدم وجود IEP:
اگر کودکی چالش‌های تحصیلی، عملکردی یا رفتاری در کلاس دارد و تاکنون برای او جلسه IEP تشکیل نشده است، متخصص اطفال می‌تواند توصیه به برگزاری چنین جلسه‌ای کند.
همچنین ممکن است درخواست ارزیابی‌های تکمیلی شود تا هم به توضیح تشخیصی دقیق‌تر و هم به تعیین خدمات آموزشی مناسب کمک کند.
ارجاع برای اطلاعات بیشتر:
فصل ۲۰: تفسیر گزارش‌های ارزیابی روان‌آموزشی، برنامه خدمات خانوادگی فردی (IFSP) و برنامه آموزشی فردی (IEP)
فصل ۲۵: خدمات اجتماعی و جامعه‌ای برای کودکان با اختلالات تکاملی یا رفتاری و خانواده‌هایشان
تاریخچه اجتماعی کودک
هدف:
تاریخچه اجتماعی کودک، ریسک‌ها و حمایت‌های روانی-اجتماعی و اقتصادی خانواده و خدماتی که کودک در محیط خانواده و جامعه دریافت می‌کند را بررسی می‌کند.
عوامل مهمی که باید ارزیابی شوند:
وضعیت والدین:
سطح تحصیلات و شغل والدین
وضعیت مالی خانواده
مشکلات زناشویی، جدایی یا خانواده‌های تک‌والد
شرایط محیطی:
جابجایی‌های مکرر
مصرف یا مواجهه با مواد مخدر
کیفیت مراقبت کودک
ریسک‌ها و تهدیدات خانوادگی:
سوء‌استفاده جسمی، جنسی یا عاطفی
وجود اعضای خانواده با ناتوانی جسمی، تکاملی یا روانی
خدمات و مداخلات:
بررسی خدمات مداخله زودهنگام که کودک نیاز دارد یا دریافت می‌کند، باید با توجه به:
نیازهای کودک
منابع و فشارهای خانواده
خدمات موجود در جامعه
ارزیابی شود تا بهترین حمایت‌ها و برنامه‌ها برای رشد و تکامل کودک ارائه گردد.
چک‌لیست تاریخچه اجتماعی کودک
توضیح: این چک‌لیست به والدین کمک می‌کند تا عوامل اجتماعی و خانوادگی مؤثر بر رشد و تکامل کودک را شناسایی کنند. پاسخ‌های «بله» ممکن است نشان‌دهنده نیاز به حمایت یا مداخله باشد.
| شماره | پرسش | بله | خیر |
|---|---|---|---|
| 1 | آیا والدین کودک دارای مشکلات مالی قابل توجه هستند؟ | ☐ | ☐ |
| 2 | آیا والدین تحصیلات یا شغل نامناسبی دارند که بر مراقبت از کودک اثرگذار باشد؟ | ☐ | ☐ |
| 3 | آیا در خانواده مشکلات زناشویی یا جدایی وجود دارد؟ | ☐ | ☐ |
| 4 | آیا کودک در خانواده تک‌والد بزرگ می‌شود؟ | ☐ | ☐ |
| 5 | آیا خانواده کودک به دفعات زیاد جابجا شده است؟ | ☐ | ☐ |
| 6 | آیا کودک یا خانواده در معرض مواد مخدر یا الکل قرار دارند؟ | ☐ | ☐ |
| 7 | آیا کودک تجربه سوء‌استفاده جسمی، جنسی یا عاطفی داشته است؟ | ☐ | ☐ |
| 8 | آیا اعضای خانواده دارای ناتوانی جسمی، روانی یا تکاملی هستند؟ | ☐ | ☐ |
| 9 | آیا کیفیت مراقبت کودک (مثلاً مهدکودک یا پرستار) مناسب است؟ | ☐ | ☐ |
| 10 | آیا کودک خدمات مداخله زودهنگام (مانند گفتاردرمانی، فیزیوتراپی یا آموزش ویژه) دریافت می‌کند یا نیاز دارد؟ | ☐ | ☐ |
1404/09/04
تکامل حرکتی در کودکان و اختلالات ان
1404/08/30
اختلالات شایع ایجاد کننده از دست رفتن و نقایص بینایی (بخش پایانی)
1404/08/30
اختلالات شایع ایجاد کننده از دست رفتن و نقایص بینایی (6)
1404/08/30
اختلالات شایع ایجاد کننده از دست رفتن و نقایص بینایی (5)
1404/08/30
